وکیل گرفتن در پرونده قضایی مثل فیلم‌ها همیشه به صحنه جلسه دادگاه و دفاع کردن ختم نمی‌شود. گاهی علاوه بر دادرسی، برای جبران ضرر و زیان حاصل از جرم باید وکیل گرفت و همین‌طور یک وکیل خوب می‌تواند در همه امور مربوط به دادرسی، حتی مثل معرفی شهود و دلایل و مدارک، خیلی یاری‌دهنده موکل خود باشد، چه موکلش شاکی باشد و چه متهم. همچنین وکیل همیشه وکیل متهم یا شاکی نیست. اگر شخص سومی هم وارد دعوا شود و در مقام مثلاً شاهد احضار شود، این شخص ثالث هم حق وکیل گرفتن برای مطالعه پرونده را دارد؛ حتی اگر پرونده مختومه شده باشد.
برای انتخاب وکیل مطالعه پرونده از سامانه بنیاد وکلا استفاده کنید که یکی از مزایای آن امکان جستجوی وکیل بر اساس استان و شهر است؛ یعنی می‌توانید وکیل را از میان متخصصان شهر محل سکونت یا شهر محل برگزاری دادگاه پیدا کنید و به او وکالت دهید.
وکیل مطالعه پرونده در دادگاه کیفری
در این یادداشت درباره حق مطالعه پرونده در دادگاه کیفری صحبت می‌کنیم. طبق ماده ۳۵۱ قانون آیین دادرسی کیفری، شاکی یا مدعی خصوصی و متهم یا وکلای آنان می‌توانند برای کسب اطلاعات از پرونده به دادگاه مراجعه کنند و با مطالعه پرونده اطلاعات لازم را به دست آورند. همچنین می‌توانند با اطلاع رئیس دادگاه، از اوراق پرونده تصویر و کپی تهیه و هزینه آن را پرداخت کنند. در این ماده به اصطلاح مدعی خصوصی هم اشاره شده است. مدعی خصوصی همان شاکی پرونده است با این توضیح که وقتی او شکوائیه رسیدگی به جرم و تعقیب مرتکب جرم را می‌دهد به او شاکی می‌گویند و هنگامی که درخواست جبران ضرر و زیان وارده از جرم و مجرم را می‌دهد به او مدعی خصوصی گفته می‌شود.
درباره مطالعه پرونده کیفری توسط شاکی یا وکیل او به چند نکته حقوقی زیر توجه کنید.
مطالعه پرونده در مرحله تحقیقات
طبق ماده ۱۰۰ قانون آیین دادرسی کیفری، شاکی می‌تواند در تحقیقات حضور داشته باشد و در آن زمان شاهدان خود را معرفی کند و دلایل و مدارک معتبر و قانونی خود را هم ارائه کند. همچنین می‌تواند صورت‌مجلس تحقیقات مقدماتی یا سایر اوراق پرونده را که با کشف حقیقت در ارتباط است مطالعه کند یا با هزینه خود از آنها کپی بگیرد. طبق مقررات شاکی می‌تواند ابن حق را به وکیل خود منتقل کند تا پرونده را به صورت تخصصی مطالعه و اطلاعات لازم را تهیه کند.
مطالعه در محدوده کشف حقیقت
تبصره یک همان ماده ۱۰۰، محدوده قابل‌مطالعه برای شاکی را به تشخیص بازپرس و در محدوده ارتباط با کشف حقیقت قرار داده است. بر اساس این تبصره، چنانچه بازپرس مطالعه یا دسترسی به تمام یا برخی از اوراق پرونده را برای کشف حقیقت ضروری نداند، درخواست شاکی را با ذکر دلیل رد می‌کند (با صدور قرار رد درخواست). او باید آن را حضوری به شاکی ابلاغ کند. البته این قرار تا سه روز قابل‌اعتراض در دادگاه است. موضوع مطالعه پرونده آنقدر اهمیت دارد که طبق این تبصره دادگاه مکلف است در وقت فوق‌العاده به این اعتراض رسیدگی کند و تصمیم بگیرد. ابن رأی دادگاه قطعی و غیرقابل‌اعتراض است.
ماده ۱۹۱ قانون آیین دادرسی کیفری درباره حق مطالعه توسط متهم و محدوده مطالعه پرونده وسط او، همین نکته تبصره یک ماده ۱۰۰ را تکرار می‌کند؛ مثل مانع شدن بازپرس و حق اعتراض به آن.
ممنوعیت مطالعه مدارک طبقه‌بندی شده
تبصره دو ماده ۱۰۰، مواردی را مشخص می‌کند که شاکی نمی‌تواند با استفاده از حق مطالعه پرونده آن ها را بخواند و دادگاه هم حق ارائه آن ها را ندارد: اسناد و مدارک طبقه‌بندی‌شده، اسناد مربوط به تحقیقات جرایم منافی عفت و جرایم علیه امنیت داخلی و خارجی.
اگر پرونده قضایی در حال رسیدگی دارید و در جایگاه شاکی یا متهم هستید بهتر است از این فرصت قانونی مطالعه پرونده استفاده کنید و اگر درباره وضعیت حقوقی یا کیفری پرونده سؤال یا ابهامی دارید آن را با مشاوره حقوقی تلفنی و تضمینی بنیاد وکلا برطرف کنید و از بهترین راهکارهای قانونی در مورد حل‌وفصل پرونده خود آگاه شوید.
محرمانگی مطالعه و عدم افشای غیرقانونی
تبصره سوم ماده ۱۰۰ قانون آیین دادرسی کیفری درباره انتشار مطالب پرونده قضایی است. در صورت دسترسی قانونی شاکی یا وکیل او به اطلاعات پرونده، اگر انتشار آن مطالب و مدارک به حکم شرع یا قانون ممنوع باشد آنها نیز حق بازنشر آن را ندارند مگر در مراجع صالح و با هدف گرفتن حق خویش.
مطالعه اطلاعات شخصی شاکی
طبق ماده ۱۰۲ قانون آیین دادرسی کیفری اگر در دسترسی به اطلاعات فردی و شخصی شاکی (بِزِه‌دیده)، احتمال خطر جدی جانی یا حیثیتی برای او وجود داشته باشد بازپرس مکلف است از دسترسی به آن اطلاعات جلوگیری کند. همچنین در مرحله رسیدگی در دادگاه هم قاضی می‌تواند مانع دسترسی به این نوع اطلاعات شود. در این ماده، نام، نام‌خانوادگی، نشانی و شماره تلفن جزو اطلاعات فردی مثال زده شده است.
چرا انتخاب وکیل مطالعه پرونده مهم است؟
یک نکته مهم در مطالعه پرونده توسط هر کدام از طرفین دعوا (شاکی یا متهم) یا اشخاص ثالثی که در پرونده رسمیت دارند مثل شاهد، این است که بدانند با توجه به موضوع دعوا و نوع جرم و مجازات آن، چه اطلاعاتی اهمیت حیاتی و فوق‌العاده دارد و از چه مدارکی باید کپی گرفت؛ و حتی ممکن است اطلاعات برای آنها هیچ اهمیتی نداشته باشد اما وکیل مطالعه از آن بهترین استفاده را در جهت احقاق حق موکل خود کند. بنابراین گرفتن وکیل مطالعه خیلی اهمیت دارد؛ علاوه بر نکته قبلی، آنها به جدیدترین قوانین آگاهی دارند، مراحل دادرسی را به خوبی می‌شناسند و به زبان حقوق و دادگاه حرف می‌زنند و بهتر و کامل‌تر دفاع می‌کنند.
برای مثال، مسائل حقوقی پرونده قتل بر اثر نزاع خیابانی با قتل در تصادفات رانندگی کاملاً متفاوت است. همچنین در پرونده قتل ممکن است آگاهی از اطلاعات و استفاده درست از آن، قتل عمد را به قتل شبه عمد تبدیل کند و حکم قصاص به دیه تبدیل شود. بنابراین در انتخاب وکیل بخصوص در شیوه اینترنتی باید خیلی دقت کنید. برای انتخاب وکیل کاربلد و باتجربه باید بتوانید پرونده علمی و قضایی و نیز تخصص و سابقه وکیل را مطالعه کنید. این امکان به صورت آنلاین و غیرحضوری در سامانه جستجوی وکیل بنیاد وکلا فراهم شده است. در این سامانه می‌توانید صفحه شخصی (پروفایل) وکلا را بخوانید و از تعداد مشاوره‌های حقوقی و وکالت‌هایش و نبز نظرات مشتریان او باخبر شوید و تصمیم درستی بگیرید و انتخاب صحیحی داشته باشید.
